Çelikhane
Yüksek fırının
ürettiği pik demirin çelik yapıldığı tesistir. Üretilen pik demir torpidolara
şarj edildikten sonra çelikhaneye getirilir. Yüksek fırında üretilen pik
demirin içerdiği C miktarı %4 civarlarındadır. Çelikhanede bu C miktarının
düşüşü sağlanır. Ayrıca yapının içerisine çeşitli empüriteler de katılır ki
nihai yapının mekanik özellikleri artmış olsun. Tüm bunlar içinde pik demire
çeşitli katkı elemanları katılır. (Oksijen, hurda vs.)
Torpido
Fakat daha önce
yüksek fırından çıkan pik demirin S (kükürt) miktarına bağlı olarak S giderme
tesisinde S giderme işlemi yapılmalıdır. Bildiğiniz gibi S çelikte kırılganlığa
yol açmakta ve bu sebeple çok küçük yüzdelerde istenmektedir. Bunun için
torpidoya, kireç, Mg gibi ilaveler azot yardımıyla enjekte edilir ve S giderme
işlemi tamamlanır.
S giderilme işlemi
biten pik demir torpidolardan konvertöre (BOF) şarj edilir ve üst kısımda
biriken cüruftan arındırılır. Aslında hurda konvertöre ilk şarj edilen
malzemedir. Ardından pik demir şarj edilir. Hurdanın pik demirle karıştırılması
2 nedenden ötürüdür:
-Maliyet
-Sıcaklık
dengesini ayarlamak.
Hafif olanlar,
hurda potasında öne, ağır olanlar ise arkaya koyulur ki şarj yaparken hafif
hurda fırına girdiğinde fırın içindeki refraktere zarar vermesin.
Pik demir şarjından
sonra oksijen üflemesi yapılır. Oksijen üflemesi ile C miktarı düşürülür ve
çeşitli reaksiyonlarda meydana gelir. Bu işlem C bitene kadar devam eder ve 13
ile 25 dk. arasındadır. Üflenen oksijenin saflığı da önem arz eder. Genellikle
%100’e yakın oksijen, %0.3-0.5 oranlarında Ar içeriklidir. Bu süre içerisinde
meydana gelen reaksiyonlar ekzotermik yani ısı veren reaksiyonlardır. Buna
sebep olan en güçlü elementler Si ve C’dur. Bu nedenle pik demirde Si oranı
yüksekse konvertöre daha fazla hurda şarjı yapılmalıdır ki sıcaklık dengesi
sağlansın.
BOF prosesi
Bu işlemlerden
sonra konvertörden alınan çelik artık sürekli dökümlere gitmeye hazır hale
gelmiştir. (C, Mn, P, S, Si miktarları ayarlanmış ve cüruf alınmıştır.) (Bir
başka yazımda da bu saydığım elementler ve V, W, Co, Cr gibi çeşitli
elementlerin çeliğe etkilerinden bahsedeceğim.)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder